Spoedcursus auteursrecht: Wat het auteursrecht beschermt
Een werk is auteursrechtelijk beschermd als het een werk van wetenschap, letterkunde of kunst is. Dit is een zeer brede definitie. In de praktijk zijn zowat alle producten van creatieve en originele geestelijke arbeid auteursrechtelijk beschermd. Het auteursrecht beschermt overigens alleen de expressie van een idee, niet het idee zelf.
Een verzameling feiten kan auteursrechtelijk beschermd zijn, mits er maar enige creativiteit nodig was om de verzameling samen te stellen. Sommige landen bieden een apart beschermingsregime voor verzamelingen feiten die aan te merken zijn als "databanken". Dit regime staat echter los van het auteursrecht.
Inhoudsopgave
Literaire en artistieke werken
Volgens de Berner Conventie is een werk beschermd door het auteursrecht als het een literair of artistiek werk is. Naar Nederland recht moet het kwalificeren als een werk van wetenschap, letterkunde of kunst. Beide uitdrukkingen dekken zowat alle mogelijke creative voortbrengselen van de geest af. Bekende voorbeelden zijn boeken, artikelen, schilderijen, foto's, muziek en films. Ook driedimensionale producties zoals standbeelden of gebouwen kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.
De lengte of artistieke waarde van het werk is niet relevant. Ook een saai boek of een simpele tekening door een kleuter is auteursrechtelijk beschermd. Een slagzin kan ook auteursrechtelijk beschermd zijn, maar dan moet deze wel bijzonder origineel zijn.
Een werk moet origineel zijn om voor bescherming in aanmerking te komen. Deze eis betekent echter niet meer dan dat het werk niet overgenomen mag zijn van een ander werk. Het werk mag best lijken op een ander werk, bijvoorbeeld omdat het in dezelfde stijl is geschreven. Zolang een werk onafhankelijk van dat andere werk tot stand is gekomen (er is dus niks ontleend) is het origineel.
Computerprogramma's
De vraag of ook computerprogramma's auteursrechtelijk beschermd moesten worden heeft tot de nodige discussie geleid. Omdat het maken van een computerprogramma de nodige inspanning vereist, en het programmeren zelf behoorlijk creatief kan zijn, is het te verdedigen dat programmeren vergelijkbaar is met schrijven of componeren. Het resultaat moet dus net zo goed beschermd zijn. Dit, en het feit dat de computerindustrie goedkope en snelle bescherming voor hun producten wilde, heeft er toe geleid dat tegenwoordig vrijwel alle landen ter wereld computerprogramma's beschermen met het auteursrecht.
Het is echter niet duidelijk hoe ver de auteursrechtelijke bescherming van computerprogramma 's nu precies gaat. Er zijn nog diverse onbeantwoorde vragen, zoals:
- Is een grafische interface op zichzelf beschermd? Zie hierover Auteursrecht op software geldt niet voor user interface van december 2010.
- Kan de maker van een dergelijke interface optreden tegen iedereen die in zijn eigen programma een interface implementeren die er hetzelfde uitziet, en op dezelfde manier reageert op invoer van de gebruiker?
- Als het ene programma een bibliotheek met functies vormt, en het andere programma deze bibliotheek gebruikt om opnieuw implementeren te vermijden, is het andere programma van een afgeleid werk van het ene?
Dit zijn bijzonder complexe vragen, zowel juridisch als technisch, waar ook op dit moment nog geen consensus over bestaat.
Expressie van een idee
Het auteursrecht beschermt geen idee�n, maar alleen de expressie daarvan. Het idee achter een werk, alsmede de feiten uit dat werk zelf mag iedereen vrijelijk gebruiken. Het is dus legaal om het plot uit de thriller van iemand anders te nemen, en op basis daarvan je eigen thriller te schrijven. Het onderscheid tussen idee en expressie is soms lastig te bepalen. Wanneer is iets niet meer een plot, maar een onderdeel van de uitwerking daarvan?
De expressie moet waarneembaar zijn. Sommige landen vereisen hierom dat het werk vastgelegd moet zijn op een drager, bijvoorbeeld door het op te schrijven of het op een compact disc op te nemen. Publicatie is echter niet vereist. Ook een manuscript in de kluis is auteursrechtelijk beschermd. En zelfs als het enige exemplaar van het werk verloren gaat, blijft het auteursrecht bestaan. Niemand behalve de auteursrechthebbende mag het dus opnieuw maken!
Verzamelingen feiten
Feiten zijn niet auteursrechtelijk te beschermen. Een verzameling feiten kan dat wel zijn, als er enige creatieve activiteit nodig was om de verzameling te vormen. Een lijst met de bekendste Engelse woorden zou dus beschermd zijn, omdat er een creatieve inspanning nodig was om te bepalen of een woord "bekend" is. Dit betekent natuurlijk niet dat de woorden in die lijst zelf auteursrechtelijk beschermd zijn, of dat niemand meer een lijst met bekende Engelse woorden mag maken. Het is zelfs toegestaan om precies dezelfde lijst te maken, mits je daarbij maar niet de oorspronkelijke lijst overschrijft of die als uitgangspunt neemt.
Er zijn echter ook verzamelingen feiten waarvan het verzamelen wel moeite kost, maar waarbij geen of weinig creativiteit nodig was, bijvoorbeeld een opsomming van alle Amerikaanse hoofdsteden, of een elektronische databank met alle namen en telefoonnummers van Nederland. Dergelijke verzamelingen zijn niet door het auteursrecht beschermd. Zij mogen dus vrijelijk worden overgenomen. Als er voor het maken van zo'n verzameling echter een substanti�le investering nodig was, dan komt de verzameling in aanmerking voor bescherming onder de Databankenwet.
Alle delen van deze spoedcursus
- Spoedcursus auteursrecht: Introductie
- Spoedcursus auteursrecht: Wat het auteursrecht beschermt
- Spoedcursus auteursrecht: Vereisten voor auteursrechtelijke bescherming
- Spoedcursus auteursrecht: Eigendom van een beschermd werk
- Spoedcursus auteursrecht: De duur van auteursrechtelijke bescherming
- Spoedcursus auteursrecht: De rechten verkregen door het auteursrecht
- Spoedcursus auteursrecht: Beperkingen op het auteursrecht
