Ius mentis Homepage | Categorieën | Lijst A-Z | Willekeurig artikel | Herpubliceren? | Over deze site | Blog | Contact
 

On-line winkelen: de juridische aspecten

Online shoppen wordt steeds populairder. Niet alleen is het vaak gemakkelijker en goedkoper om iets op Internet te bestellen, er is vaak ook meer productinformatie te krijgen. Ook zijn producten van verschillende leveranciers met elkaar te vergelijken, waardoor de koper een geinformeerde keuze kan maken. Er zitten echter de nodige juridische haken en ogen aan online shoppen.

Inhoudsopgave

Zoeken naar producten

Zoeken naar producten en vergelijken van prijzen en andere aspecten kan via vergelijkingssites. Ook kun je veel besprekingen en reviews van producten vinden op internet. Niet al deze sites zijn even betrouwbaar.

Vergelijkingssites

Het eerste probleem waar de aankomend koper tegenaan kan lopen is waar hij het artikel vindt dat hij zoekt. Voor bijna alle producten zijn er vele sites met een zeer uitgebreid aanbod. Dat aanbod varieert vaak ook nog eens sterk in prijs, kwaliteit en levertijd. Het valt dus niet mee om de beste site er uit te pikken.

Gelukkig zijn er diverse sites die daarbij een handje kunnen helpen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om gegeven het ISBN-nummer van een boek bij een vergelijk-site een overzicht te krijgen van prijzen en levertijden bij een groot aantal online boekhandels. Dit soort "meta" sites maken het shoppen dus een stuk gemakkelijker.

Sommige site-beheerders stellen er echter geen prijs op dat hun site op deze manier gebruikt wordt. Veilingsite eBay en huizensite Funda proberen al jaren te voorkomen dat anderen mensen laten zoeken in hun databank. Funda bleek echter geen databankrecht op hun site te bezitten, zodat bedrijven als Zoekallehuizen en Jaap gebruik mochten maken van deze gegevens. Ook autozoekmachine Gaspedaal mocht andere autosites blijven doorzoeken.

Product reviews

Ook heel handig zijn sites waar je reviews (besprekingen en kritieken) van producten kunt nalezen. Vaak zijn deze onderdeel van vergelijkingssites, maar ook veel online winkels stellen mensen in de gelegenheid om producten te bespreken. Helaas blijken hier nog wel eens nepberichten achtergelaten te worden, vaak door malafide verkopers die hun product of hun winkel er beter uit willen laten komen.

Als je zelf je ervaringen met een product of site wilt achterlaten op zo'n site, Hoewel dat legaal is, moet je wel uitkijken. Feitelijk onjuiste dingen zeggen of een bedrijf nodeloos grievend bejegenen is niet de bedoeling.

Rechtsgeldig bestellen

Via internet kun je rechtsgeldig iets kopen, ook al staat er niets over de koop op papier. E-mail is ook bewijs. Een digitale handtekening maakt het bewijs wel sterker.

Aanbod en aanvaarding

Als de juiste site eenmaal gevonden is, kan het werkelijke kopen beginnen. Meestal gebeurt dit door een formulier in de webbrowser in te vullen of een e-mail te sturen naar de bestelservice. Veel mensen denken dat e-mail of webformulieren niet juridisch bindend zijn. Niets is echter minder waar.

Een rechtsgeldige overeenkomst komt tot stand doordat de klant het aanbod van de verkoper aanvaardt. Hoe dat gaat, is irrelevant (uitgezonderd speciale gevallen als huizen verkopen). Een schriftelijk ondertekend contract is niet nodig; ook een mondeling "Ok, ik doe het" is juridisch rechtsgeldig en bindend.

Bewijs van aanvaarding

Uiteraard is het zonder getuigen later lastig om te bewijzen dat de klant "Ok, ik doe het" heeft gezegd, maar als de verkoper bijvoorbeeld die uitspraak op band heeft staan, kan de klant er niet meer onderuit. Ook e-mail is rechtsgeldig bewijs. Zelfs een MSN chatlog werd eens geaccepteerd als bewijs van een schuld. Het is de rechter die bepaalt hoe dit bewezen moet worden en van hoe veel waarde een bepaald stuk bewijs is. Er is dus niet zoiets als "rechtsgeldig bewijs" waar de rechter niet omheen kan (tenzij je een notaris een officiële akte laat opstellen).

Digitale handtekening

Een digitale handtekening kan extra zekerheid bieden. Met behulp van wiskundige technieken kan een document worden voorzien van een unieke code, de zogeheten digitale handtekening. Hiermee kan de ontvanger van het document nagaan of het compleet en ongewijzigd is. Tevens kan hij de oorsprong van het document vaststellen. De plaatser voegt met behulp van een geheime sleutel een code toe aan het te signeren document. Deze code is uniek voor het document en voor de plaatser. Hieruit volgt dat alleen de houder van de geheime sleutel de code, oftewel de digitale handtekening, had kunnen genereren, en daarmee is vastgesteld dat hij het document heeft gesigneerd.

Een correcte digitale handtekening is dus veel lastiger te weerleggen dan een papieren handtekening (die kan worden gekopieerd of nagemaakt). Bovendien is een digitale handtekening sinds enkele jaren gewoon rechtsgeldig, net zoals de ouderwetse 'papieren' handtekening.

Bescherming van de consument

Bij kopen op internet heeft de consument meer rechten dan normaal. Zo mag hij de koop binnen 7 werkdagen ontbinden. Dit staat geregeld in de Wet Koop op Afstand.

Bij kopen aan de deur en kopen "op afstand" (per telefoon of via internet) zijn er extra regels die de consument moeten beschermen. De wet Koop op Afstand beschermt de consument door bindende regels bij koop via Internet. De belangrijkste zijn het recht op ontbinding van de koop binnen 14 dagen en de informatieplicht voor de verkoper. Lees verder in Colportage op internet: de Wet Koop op Afstand.

Een consument mag een koop zonder opgaaf van redenen binnen zeven werkdagen herroepen. De verkoper mag hier geen boete voor in rekening brengen. Hooguit mag hij de kosten voor het terugzenden voor rekening van de consument laten komen. Uiteraard moet de verkoper ook (binnen dertig dagen) een eventuele betaling terugstorten. Dit geldt ook voor betalingsregelingen.

Deze wet geldt alleen voor consumenten: partijen die niet handelen in de uitoefening van beroep of bedrijf. ZZP'ers, eenmanszaken en verenigingen en stichting zijn geen consumenten, ook niet als ze maar uit een persoon bestaan. Zij kunnen dus geen herroeping van de koop doen. Soms is via reflexwerking het toch mogelijk vergelijkbare bescherming te krijgen.

Waarborg voor betrouwbare on-line winkels

Voordat het product wordt geleverd, moet er meestal eerst worden betaald. En daar zit hem voor de koper het grootste risico: is deze site wel te vertrouwen, en gaan ze er niet met mijn geld of credit card vandoor?

Vertrouwen uit reputatie

Voor een groot deel volgt dit vertrouwen puur uit de bekendheid van de website. Een site als Amazon.com zal niet snel een consument benadelen, omdat ze zich eenvoudigweg de slechte publiciteit niet kunnen veroorloven. Een klein Internet-bedrijfje in Rusland heeft wat dat betreft minder te verliezen, en vormt dus een groter risico voor een consument.

Maar reputatie zegt ook niet alles. Soms komt het voor dat een kwaadwillend persoon een site opzet die sterk lijkt op een echte webwinkel. Meestal wordt hierbij als domeinnaam dan een foutieve spelling van de echte naam gebruikt, zoals Amazoon.com of Amaz0n.com (met het cijfer 0).

Geavanceerde trucs plakken "technisch" uitziende tekens in de URL, zoals "http://yahoo.com:80@127.0.0.1". Dit is NIET de URL van Yahoo, al lijkt dat op het eerste gezicht wel zo. Wie aan zo'n nepsite zijn credit card-gegevens afgeeft, loopt grote kans een hoop geld kwijt te raken. Even de URL controleren is dus altijd verstandig.

Vertrouwen uit waarborg-logo

Een aantal organisaties geeft certificaten af als zij een bepaald bedrijf betrouwbaar achten. In Nederland is dat bijvoorbeeld de Nederlandse Thuiswinkel Organisatie. Leden van deze organisatie voeren het Thuiswinkel Waarborg-keurmerk, een door de Consumentenbond ondersteund keurmerk voor betrouwbaar kopen op afstand. Zij onderschrijven een aantal gedragsregels, die gebaseerd zijn op de Europese en Nederlandse wetten en regels, en in bepaalde gevallen zelfs strenger zijn. Andere bekende keurmerken zijn

Tevens zijn deze winkels aangesloten bij een geschillencommissie. Een consument kan zo een geschil met een winkel over b.v. betaling of levering oplossen als hij er met de winkel zelf niet uitkomt.

Het feit dat het logo van een keurmerk op een site staat, betekent nog niet dat de site dus aangesloten is bij dat keurmerk. Helaas blijken sommige sites ten onrechte allerlei logo's te voeren. Raadpleeg dus altijd de site van het keurmerk. De webwinkel moet daar op de lijst van leden staan.

Overheidstoezicht

Wie ruzie heeft met een webwinkel, kan deze een proces aandoen om zo zijn schade vergoed te krijgen of levering van het bestelde af te dwingen. Dat is voor veel consumenten een hoge barrière. De Consumentenautoriteit is daarom ingesteld als overheidsinstantie die o.a. bij malafide praktijken door webwinkels optreedt.

Veilige communicatie met een Website

Aftappen van gegevens

Bij het opsturen van de persoonsgegevens en credit card-informatie bestaat de kans dat een hacker deze afluistert en voor zijn eigen doeleinden gaat gebruiken. Om dit te voorkomen, worden dergelijke gegevens meestal versleuteld verstuurd. De meeluisterende hacker kan dan niets met de gegevens. Uiteraard bestaat altijd nog wel de kans dat hij dan simpelweg bij de server van de verkoper inbreekt en daar het hele klantenbestand kopieert!

Omgaan met persoonsgegevens

Overigens is dat klantenbestand een databank met persoonsgegevens in de zin van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Dit betekent dat aanleg en onderhoud van het bestand aan diverse regels zijn onderworpen. Zo mogen de gegevens niet zomaar worden doorverkocht aan derden (bijvoorbeeld een direct marketing bureau) zonder toestemming van de geregistreerde. Sommige websites vragen om die toestemming bij het bestelformulier, en kruisen voor het gemak alvast maar het hokje "Ja" aan. Voorzichtigheid blijft dus altijd geboden.

Meer over online kopen

Gerelateerde artikelen

Gespecialiseerd advies nodig?

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, of zit u met een juridisch probleem waar u advies over wilt? Neem dan contact op met ICT-jurist Arnoud Engelfriet, auteur van dit artikel.

© Arnoud Engelfriet. Dit werk mag vrij worden verspreid en gepubliceerd zoals bepaald in de licentievoorwaarden.

Laatste wijziging:
6 november 2018